เจาะลึก มอก. 2780-2562 เกราะป้องกันความปลอดภัยสำหรับหลอดไฟ LED

หลอดไฟ LED กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน ตั้งแต่ในบ้านพักอาศัยไปจนถึงอาคารสำนักงานขนาดใหญ่ คุณสมบัติด้านการประหยัดพลังงานและอายุการใช้งานที่ยาวนานคือสิ่งที่ทุกคนทราบดี แต่ภายใต้แสงสว่างนั้น มี “ผู้พิทักษ์” ที่คอยรับรองความปลอดภัยและคุณภาพที่เราอาจไม่เคยสังเกต นั่นคือ มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม หรือ มอก. 2780-2562 ซึ่งไม่ใช่แค่เครื่องหมายธรรมดา แต่เป็นมาตรฐานบังคับที่ผู้ผลิตและผู้นำเข้าทุกรายต้องปฏิบัติตาม

มอก. 2780-2562 คืออะไร? ทำไมจึงสำคัญ

มอก. 2780-2562 คือ มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมที่กำหนดคุณลักษณะด้านความปลอดภัยและประสิทธิภาพของ “หลอดแอลอีดีมีบัลลาสต์ในตัว สำหรับการให้แสงสว่างทั่วไป ด้วยแรงดันไฟฟ้ามากกว่า 50 โวลต์”

พูดให้เข้าใจง่ายขึ้น มาตรฐานนี้ควบคุมหลอดไฟ LED ประเภทที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด นั่นคือหลอดไฟที่ออกแบบมาให้มีวงจรขับ (Driver/Ballast) อยู่ภายในตัวเอง สามารถซื้อมาแล้วหมุนเข้ากับขั้วหลอดเดิม (เช่น ขั้วเกลียว E27) และใช้งานได้ทันที โดยมาตรฐานนี้ได้กลายเป็น มาตรฐานบังคับ โดยมีผลตั้งแต่วันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2565 เป็นต้นมา เพื่อยกระดับความปลอดภัยให้กับผู้บริโภคทุกคน

ขอบเขตของมาตรฐาน: ครอบคลุมหลอดไฟประเภทไหนบ้าง?

สิ่งสำคัญคือต้องเข้าใจว่า มอก. 2780-2562 ไม่ได้ควบคุมผลิตภัณฑ์ LED ทุกชนิด แต่เน้นไปที่หลอดไฟที่ใช้งานในชีวิตประจำวันเป็นหลัก

ผลิตภัณฑ์ที่ “ต้องมี” มอก. 2780-2562

• • • หลอด LED ที่มีบัลลาสต์ในตัว (Self-Ballasted LED Lamps): เป็นหัวใจหลักของมาตรฐานนี้
    • ประเภทขั้วที่คุ้นเคย: เช่น หลอดไฟขั้วเกลียว (E27, E14), ขั้วเขี้ยว (GU10, B22) ที่ใช้กับแรงดันไฟฟ้าในบ้าน (220V)
    • วัตถุประสงค์: ออกแบบมาเพื่อใช้ทดแทนหลอดไส้หรือหลอดฟลูออเรสเซนต์แบบดั้งเดิมในงานให้แสงสว่างทั่วไป

ผลิตภัณฑ์ที่ “ไม่อยู่ในขอบข่าย” ของ มอก. 2780-2562

ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าไม่มีมาตรฐาน แต่จะถูกควบคุมโดย มอก. ฉบับอื่นที่ออกแบบมาเฉพาะทาง เช่น มอก. 1955 สำหรับโคมไฟและดวงโคม

• • • โคมไฟ LED: เช่น โคมไฟถนน, โคมไฟไฮเบย์ (High Bay), สปอตไลท์ (Spotlight) ซึ่งมีไดรเวอร์แยกส่วน
    • หลอด LED T8/T5 ที่ต้องใช้บัลลาสต์ภายนอก: หลอดที่ต้องมีการเดินวงจรใหม่หรือใช้ร่วมกับบัลลาสต์เดิม
    • แผงไฟ LED หรือโคมไฟดาวน์ไลท์แบบฝังฝ้า (Luminaires)
    • หลอดไฟ LED สำหรับงานเฉพาะทาง: เช่น ไฟในสตูดิโอ, อุปกรณ์การแพทย์, หรือไฟสำหรับปลูกพืช

เจาะลึกการทดสอบ: มอก. 2780-2562 ตรวจสอบอะไรบ้าง?

เพื่อให้ได้รับเครื่องหมาย มอก. หลอดไฟ LED ต้องผ่านการทดสอบที่เข้มงวดในห้องปฏิบัติการ ซึ่งครอบคลุมมากกว่าแค่ “เปิดไฟติด” โดยหัวข้อหลักๆ ที่ถูกทดสอบ ได้แก่:

ด้านความปลอดภัย (Safety First)

• • • การป้องกันไฟฟ้าดูด: ตรวจสอบฉนวน การออกแบบขั้วหลอด และระยะห่างของวงจรภายใน เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีกระแสไฟฟ้ารั่วไหลออกมาสัมผัสผู้ใช้งานได้
    • ความทนทานต่อความร้อนและไฟ: วัสดุที่ใช้ทำตัวหลอดและชิ้นส่วนต่างๆ ต้องทนความร้อนสูงจากการใช้งานต่อเนื่อง และต้องไม่เป็นเชื้อเพลิงติดไฟง่าย เพื่อป้องกันอัคคีภัย
    • ความแข็งแรงทางกล: โครงสร้างของหลอดต้องแข็งแรง ไม่แตกหักง่ายระหว่างการติดตั้งหรือใช้งาน ขั้วหลอดต้องยึดติดแน่นหนา ไม่หลุดออกจากตัวหลอด

ด้านประสิทธิภาพและความทนทาน (Performance & Durability)

• • • ความสว่างต้องตรงปก: ค่าความสว่าง (ลูเมน, Lumen) ที่ระบุบนกล่อง ต้องตรงกับค่าที่วัดได้จริงจากการทดสอบ
    • การคงค่าความสว่าง (Lumen Maintenance): ตรวจสอบว่าเมื่อใช้งานไปเป็นระยะเวลานาน ความสว่างของหลอดจะลดลงไม่เกินเกณฑ์ที่กำหนด
    • อายุการใช้งาน: ต้องผ่านการทดสอบความทนทานในการเปิด-ปิด และการใช้งานต่อเนื่อง เพื่อให้มั่นใจว่ามีอายุการใช้งานยาวนานตามที่ระบุ
    • ความปลอดภัยทางชีวภาพเชิงแสง (Photobiological Safety): ประเมินว่าแสงที่ปล่อยออกมาไม่มีอันตรายต่อดวงตาและผิวหนัง เช่น ปริมาณรังสี UV หรือ Blue Light Hazard อยู่ในระดับที่ปลอดภัย

ความเข้ากันได้ทางแม่เหล็กไฟฟ้า (EMC)

หลอดไฟ LED ที่ไม่ได้มาตรฐานอาจปล่อยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าออกมารบกวนสัญญาณของอุปกรณ์อื่น เช่น รีโมตรถยนต์, สัญญาณวิทยุ, Wi-Fi หรือทีวีดิจิทัล อย่างไรก็ตาม ต้องเน้นให้ชัดเจนว่า มอก. 2780-2562 ครอบคลุมเฉพาะข้อกำหนดด้านความปลอดภัยของหลอดไฟ LED ส่วนการควบคุมด้าน EMC (Electromagnetic Compatibility) นั้นจะต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่เกี่ยวข้องแยกต่างหาก เช่น CISPR 15/EN 55015 ที่ใช้กำกับการปล่อยคลื่นรบกวนของอุปกรณ์แสงสว่าง

วิธีตรวจสอบสำหรับผู้บริโภค

ในฐานะผู้บริโภค การเลือกซื้อหลอดไฟ LED ที่ปลอดภัยและมีคุณภาพนั้นทำได้ง่ายๆ โดยสังเกตที่ผลิตภัณฑ์หรือบรรจุภัณฑ์:

• • มองหาสัญลักษณ์ มอก.: ต้องมีเครื่องหมายมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมปรากฏอยู่อย่างชัดเจน
  • ระบุเลขมาตรฐาน: ใต้เครื่องหมาย มอก. จะต้องระบุเลข “2780-2562”
  • สแกน QR Code: ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการรับรองอย่างถูกต้อง จะมี QR Code ให้สแกนเพื่อตรวจสอบข้อมูลใบอนุญาตกับฐานข้อมูลของสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ได้โดยตรง

สรุป

มอก. 2780-2562 ไม่ใช่เพียงตัวเลขบนกล่อง แต่คือเครื่องยืนยันว่าหลอดไฟ LED ที่คุณกำลังจะนำไปใช้งานในบ้านหรือที่ทำงานได้ผ่านการตรวจสอบอย่างเข้มงวดแล้ว ทั้งในด้าน ความปลอดภัย จากอันตรายทางไฟฟ้าและอัคคีภัย คุณภาพ ของแสงสว่างที่เชื่อถือได้ และ ประสิทธิภาพ ที่สามารถใช้งานได้ยาวนาน พร้อมทั้งยังต้องปฏิบัติตามมาตรฐานด้าน EMC แยกต่างหากเพื่อป้องกันปัญหาคลื่นรบกวน

NINELIGHTING แหล่งจัดจำหน่ายหลอดไฟ LED โคมไฟถนน LED เสาไฟถนน โคมไฮเบย์ LED สปอร์ตไลท์ LED ดาวน์ไลท์ราคาถูกสนใจสอบถามข้อมูลสินค้าเพิ่มเติมที่
LINE Official Account:@nineled